1. Plastik ve Rekonstrüktif Cerrahi (Yeniden Yapım ve Onarım Cerrahisi)
Plastik ve Rekonstrüktif Cerrahi; doğumsal veya sonradan edinilmiş anomalilerin, şekil ve fonksiyon bozukluklarının giderilmesine ve vücut imajının düzeltilmesine çalışan bir cerrahi daldır. Plastik, Yunanca "plasticos" tan gelen bir sözcüktür ve "şekillendirmek", "bir kalıba uydurmak" anlamlarına gelir. Rekonstrüktif ise Latin kökenli bir sözcüktür ve "yeniden yapmak" anlamına gelir.
Plastik ve Rekonstrüktif Cerrahi; tüm vücut yüzeyinde oluşan her türlü cerrahi problemle ilgilenir. Vücudun şekil ve fonksiyonlarını bozan olaylar doğumsal, travmatik veya edinsel kaynaklı olabilir. Örneğin; doğumsal olarak oluşan yarık damak-dudak, yapışık parmak (sindaktili), vasküler kitleler (hemanjiomlar gibi); travmatik olarak oluşan yanıklar, trafik kazalarına bağlı yüz yaralanmaları, çeşitli kesiler ve organ kopmaları; edinsel olarak oluşan çeşitli deri ve yumuşak doku tümörleri, kronik yaralar bu cerrahi disiplin alanı içindedir. Kemik (özellikle yüz-kafa ve el kemikleri) ve kıkırdak çatıdaki (kulak ve burun kıkırdakları gibi) kayıplar, şekil bozuklukları, patolojik olaylar (tümör, kist, enfeksiyon vb) yine plastik cerrahi uğraşı alanı içindedir. Bunun için klasik cerrahi yöntemler yanında mikrocerrahi, lazer sistemleri, endoskopi ile çeşitli kimyasal ajan ve ilaçlardan yararlanabilir.
Özetle; Plastik ve Rekonstrüktif Cerrahi tüm vücut yüzeyinde deri derialtı ve kemikler etkileyen her türlü defektin (boşluğun) onarılmasına çalışır. Bunu yaparken temel kural hangi dokular kaybolduysa ona benzer dokularla onarım yapmaktır.
Plastik ve Rekonstrüktif Cerrahinin ilgi alanları:
- Yüz şekil bozuklukları– Asimetriler, doğumsal kitleler, nadir yüz yarıkları
- Yarık dudak-damak
- Kraniofasiyal - maksillofasiyal anomaliler (ör: çene, yüz ve kafa kemikleri şekil bozuklukları, düzensizlikleri, eksiklikleri
- Ortognatik cerrahi (Çene kapanma bozuklukları)
- Kulak kepçesi yokluğu, kepçe kulak ve diğer şekil bozukluklar
- Burun defektleri, tümörleri, kopmaları
- Tükrük bezi problemleri
- Doğumsal tümör, nevüs (ben), kitleler, damar malformasyonları, hemanjiomlar
- Yüzün kemik ve yumuşak doku travmaları
- Maksillofasiyal cerrahi (Trafik kazası, tümör ve diğer nedenlerle olan kemik defektleri-kırıkları-şekil ve fonksiyon bozuklukları, çene cerrahisi
- Baş-boyun tümörleri ve bunların defektlerinin onarımları
- Meme yokluğu, asimetrisi veya fazla meme dokusu
- Kanser sonrası meme rekonstrüksiyonu
- Jinekomasti (Erkekte büyük meme)
- Genital organların doğumsal anomalileri (Epispadias, hipospadias, vaginal agenezi vb)
- Genital organların onarımları, kopan organların replantasyonu,
- Göğüs ve karın duvarı defektleri
- El Cerrahisi (Travmalar, tümörler, parmak transferleri, parmak onarımları-uzatılması vb)
- El ve ayaktaki eksiklikler ve şekil bozuklukları
- Periferik sinir problemleri (travmalar, nöropatiler, defektler, kitleler)
- Deri ve yumuşak doku tümörleri
- Akut yanık ve yanık sonrası oluşmuş deformiteler, kasılmalar, büzüşmeler, elektrik ve kimyasal maddelerin yumuşak dokularda yaptığı hasarlar
- Çeşitli enfeksiyon, radyasyon ve diğer etkilerle deri ve derialtında oluşan yaralar
- Kronik yaralar (bası yaraları, venöz yaralar, diyabetik ayak yaraları gibi)
Plastik Cerrahide onarım için kural önce en basit ve en az zarar verecek yöntemin seçilmesidir. Bir yaranın öncelikle primer onarılması (sütüre etmek gibi) düşünülür, eğer bir doku kaybı varsa greft (deri yaması) uygulaması gündeme gelir. Bu yöntemin de uygun olmadığı durumlarda (derin ve kompleks doku kayıpları, açık kemik ve tendon yaralanmaları gibi) flepler kullanılmaldır. Flepler doku defektinin durumuna ve yerine göre lokal basit fleplerden (örneğin deri flepleri) kompozit fleplere (birden fazla dokuyu içeren) doğru bir akış şeması içinde düşünülerek planlanır. Plastik cerrahide temel kural kaybolan dokulara en yakın dokuların kullanılarak onarım yapılmasıdır. Gerek plastik cerrahide ve gerekse estetik cerrahide öncelikle otolog dokular (kişinin kendinden alınan) kullanılması uygundur. Fakat otolog dokular için donör alanlar veya hasta uygun değilse diğer kaynaklara başvurulabilir (Homogreftler, heterogreftler ve alloplastik materyaller). Örneğin geniş yanıklarda öncelikle hastanın sağlam bölgelerinden alınan deri greftleri (deri yamaları) tercih edilir. Bu alanlar yetersizse diğer insanlardan, kadavralardan alınan deriler (homogreft) ve hatta hayvanlardan elde edilen deriler (heterogreft) kullanılabilir. Otogreftler dışındakiler insanda geçici biyolojik örtü olarak kullanılırlar, yarada tutmaları söz konusu değildir. Başka bir örnek kemik kayıpları için verilebilir. Yüz kemik kayıplarında öncelikle diğer vücut bölgelerinden kemik alınıp defekt olan bölgeye uygulanır. Ancak bu kaynak yetersiz veya kullanılamıyorsa alloplastik materyaller (poröz polietilen, hidroksiapatit, titanyum vb) kullanılabilir.
2. Estetik Cerrahi (Kozmetik Cerrahi)
Plastik cerrahi içinde bir yan daldır. Estetik (veya kozmetik) cerrahi vücut imajının daha güzel ve mükemmele ulaştırılmasını sağlamak için yapılan operasyon ve girişimlerle uğraşır. Burada tıbbi bir problemden çok estetik problemler vardır. Medyada, plastik cerrahinin estetik yönüne ait haberler daha fazla yer almakta ve belki de bu nedenle halk plastik cerrahları sadece estetik cerrahi yapan kişiler olarak algılamaktadırlar. Oysa plastik cerrahlar kliniklerde daha büyük oranda onarım cerrahisi (rekonstrüktif cerrahi) ile uğraşmaktadırlar.
Tüm plastik cerrahlar uzmanlık eğitimleri sırasında aynı zamanda estetik cerrahi eğitimi görürler ve bu operasyonları yapmakta tek yetkili cerrahlardır. Estetik cerrahi uzun bir eğitim ve deneyim gerektirir. Bu tür operasyonlar hem cerrahi hem de artistik yetenek gerektirir. Estetik cerrahide her zaman estetik değil, bazen de tıbbi problemler çözülür. Örneğin aşırı şişman bir gövdenin veya dev boyutlarda büyümüş memelerin (gigantomasti) cerrahi olarak düzeltilmesi hem tıbbi hem de estetik problemleri birlikte çözmektedir. Bir organın estetik düzeltilmesi yanında fonksiyonu da son derece önemlidir. Örneğin: estetik burun cerrahisinde (Rinoplasti) şekil ve nefes alma problemleri birlikte düzeltilmelidir.
Ülkemizde meme estetik cerrahisi (büyütme-küçültme-dikleştirme), burun estetik cerrahisi (rinoplasti), vücut kontur cerrahisi (liposakşın, lipektomi, abdominoplasti), yüz germe-yenileme, göz kapağı cerrahisi (blefaroplasti), kulak kepçesi düzeltilmesi (kepçe kulak) sıklıkla yapılan estetik operasyonlar arasındadır.
Estetik cerrahi operasyonları için uzman plastik cerrahlara başvurmak gerekir. Diğer alanlardaki doktorların estetik cerrahi yapmaya çalışmaları tıbbi, etik ve adli birçok problem yaratmaktadır ve ehil olmayan ellerdeki hastalar düzeltilmesi çok güç komplikasyonlarla karşılaşmaktadır. Bu yüzden hastaların yukarıdaki problemlerle ilgili olarak cerrah seçerken mutlaka “Plastik ve Estetik Cerrahlara” başvurmaları kendi yararlarına olacaktır.
Estetik Cerrahi Uğraşı Alanları
- Estetik ve fonksiyonel burun düzeltilmesi (Rinoplasti, septorinoplasti)
- Yüz yenileştirme (Yüz germe- göz kapağı ve ağız çevresi revizyonları, kırışıklıkların tedavisi)
- Endoskopik yüz-alın germe, kaş kaldırılması
- Göz kapağı estetiği (Blefaroplasti)
- Kepçe kulak ve kulak kepçesindeki diğer estetik problemlerin düzeltilmesi ,
- Çene büyütme ve küçültme operasyonları (Mentoplasti),
- Deride skar (yara izi) ve düzensizliklerin giderilmesi,
- Saç ekimleri- replasmanları
- Lazer uygulamaları (Yüz soyma, lekelerin ve damar malformasyonlarının giderilmesi
- Estetik meme operasyonları :Büyütme, küçültme ve dikleştirme
- Aşırı deri-derialtı yağ dokusunun azaltılmasına yönelik operasyonlar (liposuction- lipektomi)
- Karın germe (Abdominoplasti)
- Bacak kontur düzeltme (yağ alınması, enjeksiyonları veya bacak implantları ile)
- Implantlarla (yumuşak dokuya uygulanan protezler) kontur düzeltmeleri (Kalça ve uyluk implantları, erkekte pektoral (göğüs) implantlar- bacak implantları gibi)
- Cilt bakımları ve girişimleri
Estetik cerrahide amaca ulaşmak için operatif ve operatif olmayan yöntemlere birlikte veya ayrı ayrı başvurulabilir. Örneğin yüz gençleştirmede önce yüz germe (ritidektomi= face lift) yapılır daha sonra ince çizgiler ve lekeler için kimyasal soyma (peeling) ve dolgu maddesi enjeksiyonu yapılabilir. Operasyon gerektiren estetik problemlerin (sarkmış bir deri, bölgesel yağ toplanmaları, hipertrofik bir meme gibi) ancak operatif yöntemlerle giderilebileceği unutulmamalıdır. Operasyon yerine hastalara henüz bilimselliği kanıtlanmamış ve genellikle plastik cerrahlar dışındaki kişilerce uygulanan bazı yöntemler (mezoterapi, karboksiterapi vb) belirgin bir yarar sağlamamaktadır.
Estetik cerrahide yukarıda listelenen major operasyonlar dışında, lekeler, ince kırışıklar, akne veya eski yara izleri için cilt soyma yöntemleri (lazerle, kimyasal veya mekanik peeling); çukurluk ve kontur bozuklukları için yağ enjeksiyonları (lipofilling); deprese skarlar ve kırışıklıklar için dolgu maddeleri (kollajen, hyaluronik asit gibi); alın ve göz kenarı çizgileri için botoks uygulamaları, dudak kalınlaştırma için yağ ve çeşitli dolgu maddeleri enjeksiyonu gibi yardımcı yöntemler uygulanmaktadır.
Türk Plastik Cerrahisi gerek bilimsel, gerekse cerrahi yetenek olarak dünyada çok iyi bir yere sahiptir. Dünyada yapılan tüm plastik ve estetik cerrahi operasyonlar ülkemizde aynı kalitede yapılabilmekte , birçok yabancı uyruklu hasta ülkemize gelerek ameliyat olmaktadır.
Plastik Cerrahi içinde özelleşmiş yan dallar:
- Estetik (Kozmetik) Cerrahi: Hastanın daha estetik ve orantılı bir vücuda kavuşması için yapılan operasyonlardır. İlgili vücut kısmı (burun, meme, karın) anatomik ve estetik ölçülere dayanarak daha mükemmel ve çevre konturlarla uyumlu hale getirilir. Bu cerrahide yağ enjeksiyonlarından ve çeşitli implantlardan yararlanılabilir.
- Maksillofasiyal Cerrahi: Yüz kemiklerinin her türlü cerrahisi ile ilgilenir. Yüz kemik kırıkları, tümörleri, ortognatik düzeltmeler (çenelerin ileri veya geriye alınması), doğumsal yüz yarıkları düzeltilmesi bu alan içindedir.
- Kraniofasiyal Cerrahi: Kafatası kemiklerindeki anormallikleri ve şekil bozukluklarını düzeltir. Doğumdan sonra fark edilen kafatası şekil bozuklukları (kule kafa, çekiç kafa, basık kafa) beyin gelişimini de olumsuz etkileyeceği için kraniofasiyal cerrahi sayesinde düzeltilir. Kafatası kemiklerinde sonradan oluşan defektler, şekli bozuklukları çeşitli otolog doku (başka bir yerden alınan kemik ve kıkırdak) veya alloplastik materyallerle onarılabilir.
- Mikrocerrahi: Özel mikrocerrahi aletleriyle operasyon mikroskobu altında yapılan bir cerrahidir. Kopan el, ayak ve diğer dokuların yerine dikilmesi (replantasyon) bu cerrahi teknikle yapılabilir. Küçük çaplı damar ve sinirlerin dikilmesi sayesinde kopan organa işlevi yeniden kazandırıldığı gibi, bir defekte başka bir bölgeden dokuların transferi de olasıdır (Serbest flepler). Günümüzde 0,5 mm çapına kadar ince damar ve sinirler dikilebilmektedir.
- El Cerrahisi: Eldeki travmatik (kesikler, ezilmeler, kopmalar) defektlerin, şekil ve fonksiyon bozukluklarının düzeltilmesi, doğumsal bozuklukların (parmak anomaliler, yapışık ve fazla parmaklar, yarık el, deforme el vb) düzeltilmesi, tendonların ve sinirlerin onarımı, el tümörleri, el yanıkları tedavisi el cerrahisi sayesinde yapılabilmektedir.
Endoskopik cerrahi: Endoskop yardımıyla yüz ve alın gerilmesi, meme protezi yerleştirme, sinir ve damar cerrahileri olası hale gelmiştir.
Yüz Germe - Tanım
Zaman içinde değişen güneş, yerçekimi ve yaşlanmanın etkileri ile gergin, enerjik ve sağlıklı cildimiz, yaşlı, yorgun ve kırışık bir görünüme dönüşür. Yüz germe ameliyatları zamanın sizden aldıklarını geri almanıza yardımcı olur. Ancak, yaşlanmayı durdurmaz, zamanı tersine çevirmez. Amaç size daha genç ve sağlıklı bir görünüm vermektir. Bu esnada iç güvenizin arttırmasına, kendinizi daha genç hissetmenize ve hayata tekrar heyecan duymanıza yardımcı olabilir. Gelişmiş ülkelerde artmış ortalama insan ömrü ve refah seviyesi yüz germe ameliyatlarının en çok tercih edilen ve uygulanan estetik yüz ameliyatlarından biri olmasına neden olmuştur. Eğer yüz germe ameliyatının görünümünüzü nasıl değiştireceğini merak ediyorsanız, ya da bu ameliyattan neler beklemeniz gerektiğini, bu ameliyatın nasıl yapıldığı konusunda bilgi sahibi olmanız gerekmektedir. Cilt tipi, etnik yapı, cilt gerginliğinin derecesi, bireyin doku iyileşme hızı ve gücü, temel kemik yapısı yapılan ameliyatı değişik derecelerde etkileyebilir ve bunların her birinin ameliyat öncesinde ayrıntılı konuşulmalıdır.
Yüz Germe - Genel prosedür
Yaşlanmayla yüz ve boynun derin dokuları ve derisi gevşer, çizgiler ve kırışıklıklar oluşur ve zamanla derinleşir. Yanaklardaki yağ dokuları aşağı doğru sarkar, yüzden boyna geçiş belirsizleşir, çenenin keskin sınırları kaybolur. Gıdık ve çene altında doluluk nedeniyle neredeyse ikinci çene oluşur. Kişi tipik olarak kendini hala genç ve enerjik hissetmesine rağmen yüzü ve boynu yorgun ve bazen üzgün bir görüntü oluşturabilir. Yüz germe ameliyatı, özellikle boyunda da değişiklikler varsa, yaşa bağlı yüz değişikliği tedavisinde etkin işlemler arasındadır. Ameliyat tekniği son yirmi yıl içinde çarpıcı bir şekilde değişmiştir. Önceleri kullanılan cilt germe teknikleri ameliyat edildiği belli, fazlasıyla gerilmiş ve doğal olmayan bir görüntü oluşturmaktaydı. Günümüzde istenmeyen sonuçları olan teknikler yerlerini, yüz derisinde belirgin bir gerginlik oluşturmadan, doğal bir gençleştirme sağlayan, uzun süreli ve tahmin edilebilir sonuçları olan modern yüz germe tekniklerine bırakmıştır. Yüzün farklı bölgelerini düzeltmek için değişik gençleştirme teknikleri kullanılmaktadır. Hastanın yüz ve boyun anatomik özellikleri kadar kişisel istek ve beklentileri de bunda belirleyicidir. Yüz germe ameliyatı ile birlikte çok sık uygulanan diğer yöntemler alt ve üst göz kapağı ameliyatları; alın ve kaş germe, kaldırma ameliyatları daha etkili sonuçlar almaya yardımcı olabilir. Boyundan yağ emilme işlemi de sıklıkla ameliyata eklenerek ve gerilmiş yüz ile az işlem uygulanmış boynun dengesiz görünümünün önüne geçilir. Ciltteki kesi yerleri kulak konturları etrafında ve saçlı deri içerisine saklanacak şekilde yapılır, kulak saçla kapatılmasa bile neredeyse görünmezler.
Yüz Germe - Preoperatif değerlendirme
Ameliyat öncesi ve sonrası bakım önerileri işlemi yapan cerraha göre farklılıklar gösterebilir. Bu öneriler dogmatik değildir ve diğer tercihlerin daha az etkin olduğu anlamına gelmez. Operasyon öncesi cerrahınızla yapacağınız görüşmeler tüm beklentilerinizi, endişelerinizi ve sorularınızı iletebilecek kadar uzun ve detaylı olacaktır. Cerrahınız sizin için en uygun ve en etkili yöntemlerin neler olduğunu, bu yöntemlerin beklentilerinizi ne derecede karşılayabileceğini, kısa - uzun dönem sonuçlarını ve muhtemel risklerini sizinle paylaşacaktır. Anestezi uzmanı ve hasta arasında ayrı bir değerlendirme ameliyat sonrası seçilecek anestezi türüne göre gelişebilecek bulantı ve ağrı için yapılmalıdır. Ameliyat öncesi ve ameliyat sürecinde referans olması için fotoğraf çekilir.
Yüz Germe - Operasyon
Derin plan yüz germe ameliyatı çoğunlukla genel anestezi altında yapılmaktadır. Ancak dileyen hastalar için uyku haline benzer derin sedasyon anestezisi anestezisi tercih edilebilir. Boyundaki fazla yağ dokuları alınacaksa liposuction kanülünün girişi için çene altına 5-10 mm insizyon yapılır. Düzgün ve dengeli liposuction ile boynun yağ doluluğunu azaltır. Yüz germe ameliyatında kullanılan cilt kesileri kulak konturları etrafında ve saçların arasında iyi saklanır. Bu insiyonlar sayesinde saç kaybı olmadığı gibi, saçlar istenilen stilde kullanılabilir. Erkeklerde yüz germede insizyonların yeri favorilerin yerini korumak için değiştirilebilir. Daha genç bir yüz oluşturmak için derinin altındaki yapılar yeniden yapılandırılarak genç yaştaki pozisyonlarına tespit edilir. Sonrasında gerginlik oluşturmamak için yüz derisi yeniden şekillendirilmiş yumuşak doku üzerine dikkatlice serilir, saç çizgisi hizaya getirilir, fazla deri alınır. İnce dikiş materyalleri kullanılarak kapatılan cilt kesileri genellikle hiç iz bırakmadan iyileşir. Ameliyat sonrası çok baskılı olmayan yüz sargısı yapılır. Hasta ameliyat sonrası genellikle aynı gün veya ertesi gün hastaneden taburcu edilebilir.
Yüz Germe - Ameliyat sonrası öneriler
Ameliyattan sonraki gün dren alınır, gevşek sargı elastik bandajla değiştirilir ve bir kaç gün boyunca hastanın bunu kullanması istenir. İnsizyonlar 10 gün boyunca merhemle nemli tutulmalıdır. Antibiyotik tedavisi 5 güne tamamlanmalıdır. Normal görünmeyen kızarıklık, cerahat, ağrı durumunda doktorunuzla acilen temas kurulması önerilir. Dikişler genellikle 4-7 günde alınır. Hasta iki haftaya kadar fazla hareket etmemeli ve altı boyunca fazla güneşe çıkmamalıdır. İki hafta sonra makyaj yapılabilir ve hasta işine dönmek için yeterince iyileşmiş olur. Hasta tamamen iyileşene kadar düzenli kontrollere devam edilir. Üç aylık ve 1 yıllık ameliyat sonrası kontrol ile erken postoperatif bakım tamamlanmış olur.